Wat is oriënteringslopen?
Ben je toe aan een nieuwe uitdaging die jou zowel fysiek als mentaal prikkelt? Zo ja, dan is oriënteringslopen echt iets voor jou! Oriënteringslopen is een uitdagende sport: het doel is om een route langs controlepunten zo snel mogelijk af te leggen. Je kiest je eigen weg met behulp van kaart en kompas! Je gaat zelfs van de paden af, dwars door het bos dus. Je kan ook kiezen voor de oriëntrail: wel het lopen en kaartlezen, maar je blijft op de paden.
Een oriënteringsloop kan overal plaatsvinden: je komt in de mooiste gebieden, variërend tussen bossen, stadscentra, recreatiegebieden, woonwijken en heidegebieden. Om te beginnen heb je alleen wat gevoel voor avontuur, sportschoenen en comfortabele hardloopkleding nodig. Mocht je nog geen kompas hebben, dan kun je deze meestal wel lenen van de organisatie. De elektronische chip die gebruikt wordt voor de tijdsregistratie kun je ook ter plaatse huren (+/- €2,-).
Oriënteringslopen is ongeacht leeftijd of ervaring geschikt voor iedereen: hardlopers, adventure racers, wandelaars, maar ook voor jeugd of volwassenen die willen starten met een sport. Iedereen kan op zijn of haar eigen niveau met de sport bezig zijn.
In Nederland is de sport (nog) niet zo bekend, maar dat is in andere delen van de wereld wel anders. Vooral in Scandinavië is het 1 van de bekendste sporten, maar ook in andere Europese landen is het mateloos populair. Ook bij onze Zuiderburen is de laatste jaren het oriënteringslopen echt toegeslagen en zij hebben nu zelfs enkele (jeugdige) lopers die zich ook bij de wereldtop mogen voegen of er dicht tegenaan zitten.
Binnen Nederland hebben we verenigingen die zijn aangesloten bij de NOLB. Alle verenigingen zijn actief in verschillende regio’s. Mocht jij aan willen sluiten bij een vereniging dan is het verstandig om eens de diverse website’s te bezoeken en te kijken welke vereniging bij jou past: zie hier voor een overzicht. Op voorhand valt in ieder geval te zeggen dat de kosten om lid te worden van een vereniging vaak gering zijn en dat je dan ook automatisch lid bent van de bond.
Elektronische chip
Voor de tijdsregistratie bij de wedstrijden wordt tegenwoordig een elektronische chip die je in de hand vast houdt. Hierbij worden er in Nederland en de rest van orienteringswereld twee systemen gebruikt: SportIdent (SI) en EMIT. Vaak kun je een dergelijke sleutel huren voor € 2,-. Ook dit dien je bij het aanmelden aan te geven.
Waar kun je kleding en toebehoren kopen
Voor oriënteringslopen in stadsgebieden volstaat hardloopkleding die overal gekocht kan worden, in het bos zal extra beenbescherming of loopschoenen met extra grip meestal nodig zijn. Aangezien de sport betrekkelijk klein is, zul je haast nooit specifieke kleding voor oriënteringslopen of toebehoren in een reguliere winkel vinden. Over het algemeen koopt de gemiddelde oriënteringsloper zijn spullen via internet of bij een wedstrijd.
Wat zijn de verschillende disciplines?
Wereldwijd worden enkele vormen van oriënteren beoefend, zoals Mountainbike-orienteering en Ski-orienteering, maar in Nederland wordt praktisch alleen de loopvariant beoefend.
Binnen het oriënteren kennen we een aantal disciplines: de wedstrijdcommissie van de NOLB werkt met richttijden voor de winnaars binnen de verschillende categorieën. In de onderstaande uitleg van de disciplines gaan we even uit van de winnaarstijd binnen de categorie Heren en Dames senioren.
De baanlegger (degene die de wedstrijd organiseert) zal proberen een dusdanig uitdagend parcours te ‘leggen’ waarbij men er vanuit gaat dat de ‘toppers’ binnen elke categorie deze tijd gaan halen. Dit vertaalt zich uiteindelijk in een loopafstand. Afhankelijk van de moeilijkheid van het terrein wordt er gevarieerd met de afstand van het parcours. Op een moeilijke kaart zal een, qua afstand, kortere wedstrijd worden gelegd dan op een relatief simpelere kaart.
Individuele disciplines:
Sprint
Laat je niet verrassen door de naam, want de winnaarstijd ligt rond de 15 – 20 minuten. Deze snelle wedstrijden vinden vaak plaats in de stad, in een park of een combinatie daarvan. Jaarlijks wordt voor deze discipline een NK georganiseerd.
Middle
Dit is een relatief korte wedstrijd maar wel de meest technische waarbij de winnaarstijd rond de 30-35 minuten liggen. Specifiek voor deze discipline zijn veel korte stukken (benen) tussen posten, veel richtingswijzigingen en de posten staan relatief moeilijk. Jaarlijks wordt voor deze discipline een NK georganiseerd.
Long
De langste wedstrijd binnen de individuele disciplines qua afstand en winnaarstijden die in de buurt van de 90 minuten liggen. De focus ligt bij deze discipline meer op routekeuze dan het daadwerkelijk vinden van de post. Hierdoor dus veelal langere afstanden tussen posten, de posten staan niet altijd moeilijk om de focus meer te leggen op de routekeuzes. Jaarlijks wordt voor deze discipline een NK georganiseerd.
Klassieke afstand
In Nederland betekent dit dat de winnaarstijd ongeveer tussen de 60 – 70 minuten ligt. Dit type wordt in Nederland voor de wedstrijden van de Nationale Competitie gebruikt die geen NK zijn; deze afstand kent in Nederland als enige geen NK-titel.
Los hiervan wordt regelmatig georganiseerd:
Avond-O
Deze is als discipline redelijk vergelijkbaar met de Middle, alleen wordt dan in het donker gelopen, dus met lamp. Posten hebben ter herkenning een reflector.
Oriëntrail
Deze variant kent afstanden vergelijkbaar met de Long, maar wordt uitsluitend in het bos over de paden gelopen. Deze variant is de brug tussen oriënteringslopen en trailrunnen en kan gebruik maken van de oriëntatieloopkaarten, maar ook van stafkaarten.
Stads-O
Dit is als kaart vergelijkbaar met de sprint, maar het gebied en de te lopen afstanden zijn langer, looptijden liggen tussen de Middle en klassieke afstand.
Belangrijk:
Houdt er rekening mee dat je als startende oriënteringsloper wel ‘iets’ langer onderweg bent dan de opgegeven winnaarstijden. Loop je normaal je gewone 10 km in bijvoorbeeld 45 minuten, dan moet je er niet versteld van staan dat je tijdens je eerste oriënteringsloop van dezelfde afstand best wel eens twee tot drie keer zo lang onderweg kunt zijn. Vergeet niet dat de afstanden die worden opgegeven door de organisator altijd zijn gemeten in een rechte lijn tussen de controleposten. Je loopt dus altijd meer! Het voordeel is gelukkig wel dat je door het kaartlezen en het lopen in de natuur helemaal de tijd en de afstand zult vergeten. Ondanks dat kan het lopen van een wat kortere afstand voor de eerste keer verstandig zijn.
Naast de Nationale Kampioenschappen (laat je trouwens niet afschrikken door de titel NK), Nationale competities, regionale wedstrijden, avondwedstrijden (inderdaad, met lamp!), enzovoorts worden er door verschillende verenigingen ook trainingen georganiseerd om jouw technische skills bij te spijkeren. Ook hiervoor kan je het beste contact opnemen met een vereniging.
Hoe vind je informatie over de wedstrijden?
Je hebt alle voorgaande informatie gelezen en bent klaar om je eerste wedstrijd of kennismaking met een oriënteringsloop of oriëntrail te gaan plannen. De informatie over de wedstrijden vind je op de wedstrijdkalender. Hier staat een lijst met data waar en wanneer in Nederland de wedstrijden zijn en door wie ze georganiseerd worden. Over het algemeen staat de informatie beschreven in de ‘aankondiging’.
Mocht er nog geen informatie beschikbaar zijn, kijk dan even welke vereniging de wedstrijd organiseert en neem gewoon even contact op met de desbetreffende vereniging.
Als je wat dichter bij de Belgische grens woont of je hebt geen hekel aan een stukje rijden, dan kun je natuurlijk ook altijd een kijkje nemen bij onze zuiderburen. Hier wordt over het algemeen elk weekend wel een wedstrijd georganiseerd. Kijk maar eens op de site van de Orienteering Vlaanderen
Hoe schrijf je in voor een wedstrijd?
In de aankondiging staat vaak hoe, bij wie en voor welke datum je in moet schrijven. Dit is wel van belang aangezien een vereniging natuurlijk zijn kaarten moet ‘drukken’. Mocht je na het verstrijken van de inschrijfdatum toch nog het plan hebben om te willen deelnemen, dan kun je dit vaak nog wel via e-mail doorgeven aan de vereniging. Hieraan zijn vaak wel wat extra kosten aan verbonden, dus het loont om op tijd in te schrijven.
Als je voor het eerst deel neemt aan een wedstrijd doe je er verstandig aan om even aan te geven dat het jouw eerste keer is. Mocht je behoefte hebben aan begeleiding of wat extra uitleg, dan kun je dat ook gewoon aangeven. Vaak houdt de organisator er dan rekening mee en zullen ze zorgen dat er iemand is die je op weg kan helpen. Tevens kun je dan aangeven of je een elektronische sleutel en/of een kompas nodig hebt.
In België hoef je vaak niet in te schrijven en kun je ter plaatse inschrijven. Men noemt dit een ‘daginschrijving’. Dit is terug te vinden op de site en staat over het algemeen ook duidelijk aangegeven.
Voor grotere (buitenlandse) evenementen wordt vaak gebruik gemaakt van het online programma OrienteeringOnline.
Hoe kom je op de wedstrijdlocatie?
De dag van de wedstrijd is aangebroken en je gaat (al dan niet met de auto) op pad naar de wedstrijd. Veelal zal je in de aankondiging het adres van de wedstrijdlocatie vinden, maar soms is dit niet het geval en wordt er een locatie aangegeven vanwaar de bewegwijzering start (bijvoorbeeld vanaf een bepaalde afrit, een rotonde of kruising). Vanaf dit punt hangen dan rood-witte pijlen naar het wedstrijdcentrum.
Bij zo ongeveer alle wedstrijden bevindt het secretariaat (het competitie centrum, oftewel CC) zich in een gebouw. Denk hierbij aan een voetbalkantine, scoutinggebouw, cafeetje, sporthal, e.d. Het wil echter ook nog wel eens voorkomen dat er helemaal geen accommodatie in de buurt van de kaart is en dat er alleen een grote partytent of iets dergelijks staat. Verwacht dus niet altijd kleedkamers, maar vaak kun je dit ook terug vinden in de aankondiging, zodat je jezelf er een beetje op in kan stellen mocht het de organisatie toch niet niet gelukt zijn passende accommodatie te vinden.
Hoe werkt het bij een wedstrijd?
Allereerst meld jij je bij het secretariaat en betaal je het inschrijfgeld voor de wedstrijd. Aangezien je waarschijnlijk nog niet in het bezit bent van een elektronische sleutel zal je deze hier ook ontvangen. Geef even aan dat je nieuw bent en dan wordt je vanzelf wegwijs gemaakt. Aansluitend ga je omkleden en jezelf klaar maken voor de wedstrijd. Als je bent omgekleed vertrek je naar de start. Deze is vaak een stukje van het CC verwijdert, dus dit kan je mooi als warming-up gebruiken. Het is bijna altijd zo dat het stuk van het CC naar de startlocatie is aangegeven met stukjes rood-wit lint en een bordje met een driehoek erop.
Bij de start aangekomen is het slim om ook weer even aan te geven dat je nieuw bent. De mensen bij de startlocatie kunnen je dan precies uitleg geven over de startprocedure. Afhankelijk van het te gebruiken elektronische systeem moet je een aantal handelingen doen voordat je gaat starten. Op deze locatie krijg je ook vaak de ‘postomschrijving’. Dit is een stukje papier met daarop informatie die handig kan zijn tijdens de wedstrijd. Zo staat er bijvoorbeeld aangegeven wat het controlenummers van de posten zijn die in jouw route zitten. Je zal zien dat de meeste oriënteringslopers ook een postomschrijving-hoesje hebben.
Bij de start van de wedstrijd krijg je een zeer gedetailleerde kaart waarop de verschillende controleposten staan ingetekend. Deze posten kunnen overal staan: bij een boomstronk, op een heuvel, in een put. Die posten zoek je op in de aangegeven volgorde. Maar de route ernaartoe bepaal je zelf. Dat kan zijn de kortste route dwars door het bos, het struikgewas, de sloot. Maar soms is het sneller om toch voor het (langere) pad te kiezen, omdat je op de kortste route teveel obstakels tegenkomt zoals een veld bramenstruiken, een ondoordringbaar bos of een iets te brede of iets te diepe sloot. Bij de start wordt gewerkt met een startinterval, zodoende zit er altijd wat tijd tussen jou en jouw voorganger.
Tijdens de wedstrijd is het toegestaan om van de paden af te wijken (tenzij bij een oriëntrail), om binnendoor te steken. Dat is nu juist het leuke van oriëntatielopen. Maar je moet wel geconcentreerd blijven, het hoofd er bij houden dus; dat wordt moeilijker als je vermoeid raakt.
Als je bent gefinisht loop je terug naar het CC (volg ook weer de lintjes) en laat je jouw elektronische chip uitlezen in de computer. Als het goed is kunnen de mensen van het secretariaat jouw vertellen of je de route juist hebt afgelegd. Op de uitdraai die je ontvangt zie je precies hoeveel tijd je onderweg bent geweest tussen de verschillende posten.
Tot slot: vergeet niet de gehuurd elektronische chip terug te geven!
Waar vind ik de uitslagen en routes van anderen?
Oriënteringslopen is en blijft natuurlijk wel een sport met een competitief element. Is het niet tegen de andere lopers, dan is het ook elke keer weer een wedstrijd tegen jezelf. De uitslagen worden regelmatig in het CC opgehangen en de uiteindelijke uitslag verschijnt daarna op internet. Wat er vaak gebeurt is dat de uitslagen dezelfde dag nog worden gepubliceerd op SplitBrowser of Obasen. Zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen een paar dagen later worden de officiële uitslagen ook gepubliceerd op de site van de NOLB.
Wil je meer weten?
Wil je meer weten over oriënteringslopen of oriëntrail in Nederland, neem dan eens contact op met ons (info@nolb.nl) of stel je vraag aan een club die bij jou in de regio zit en laat je verder informeren. Wil je wat meer weten over de technieken van het oriëntatielopen en ben je op zoek naar tips, kijk dan eens op de site van de Belgische vereniging Hamok. Zij hebben een technisch hoekje met allerlei leuke en leerzame tips en technieken.