De oriënteringsloopsport vindt zijn oorsprong in Scandinavië als een militaire oefening, meer achtergrond over het ontstaan wereldwijd is hier te vinden. Deze pagina gaat over het ontstaan van het oriënteren in Nederland.
Op 8 oktober 1971 werd in Nederland de eerste bekende oriëntatieloop georganiseerd, door toenmalige atletiekvereniging AVVOG in de bossen bij Ermelo: Jacob Haklander (zie foto) was op zoek naar traningsvormen voor de atletiekvereniging en zodoende een boekje in de bibliotheek tegengekomen over kaartlezen en kompaslopen.
Een militaire stafkaart werd aangeschaft, daar werden tien controleposten op ingetekend met de waarde van 10 tot en met 100. Afhankelijk van de categorie verschilde het aantal aan te lopen controlepunten.
Het aantal oriënteringslopen stijgt naar negen in 1974, allen georganiseerd door de AVVOG in de regio van Harderwijk. In 1975 worden ook wedstrijden elders in Nederland georganiseerd, zoals in het Panbos en Mastbos. Tevens wordt het eerste contact gelegd met de Nederlandse militaire ploeg, met Frans Kuys, waardoor ook een eerste wedstrijd kan worden georganiseerd in december 1975 op de eerste kaart in Nederland volgens de IOF-standaard (en dus in kleur): het Bestse en Sonse bos.
Een jaar later gevolgd door een wedstrijd op een IOF-kaart van de Drunense duinen, wederom in samenwerking met de Nederlandse militaire ploeg:
In de jaren die volgen wordt AVVOG omgedoopt naar Spero en volgens onder naam van die alteiekvereniging meer wedstrijden, waaronder de eerste 2-daagse in Nederland, op 4 en 5 oktober 1980. Naar deze 2-daagse wordt ook voor het eerst gerefereerd als de ‘Holland-OL’, meer info en foto’s van deze eerste 2-daagse zijn hier te vinden.
In 1981 volgt in het begin van het jaar de eerste realisatie van een IOF-kaart door een Belgische vereniging (KOL), in het bos van Eersel:
Later dat jaar zal Ger Heeskens samen met Ad Verhagen en Aaldrik Jansen op basis van verkregen misdrukken van de kaart Bestse en Sonse bos de eerste eigen wedstrijden organiseren en daarmee aan het begin staan van de eerste (informele) oriëntatievereniging in Nederland, de KOVZ (Klompen Oriëntatie Vereniging Zuid).
Als gevolg van de toegenomen acitiviteiten wordt vervolgens op 12 december 1982 de Nederlandse Oriënteringsloop Bond opgericht, de NOLB. In de eerste jaren opereerde de NOLB als een nationale vereniging, die oriënteringsloopwedstrijden organiseerde. Binnen deze vereniging waren diverse afdelingen actief. Op de oprichtingsdatum is gelijk de eerste wedstrijd georganiseerd: het NK Ploegenorientering. De klasse-indeling toont tevens de eerste leden van de NOLB.
In 1996 wordt op 2 mei de structuur gewijzigd en is de NOLB een overkoepelende bond geworden waarbij diverse verenigingen zijn aangesloten: deze verenigingen organiseren hun eigen wedstrijden en activiteiten. Nederland telt op dat moment zes verenigingen: AMOR (opgericht in 1992), Argus (1996), HOC’93, KOVZ, MINOR (1995) en UZO. In 1998 sluit OLifant zich hierbij aan als zevende vereniging en de vooralsnog laatst toegevoegde vereniging.
Met de ontwikkelingen van de sport richting bebouwde gebieden komt voor Nederland in 2004 de eerste stadswedstrijd, welke op 14 maart 2004 wordt georganiseerd door MINOR in het oude stadscentrum van Harderwijk. In datzelfde jaar volgt in september het militaire wereldkampioenschap, georganiseerd vanaf de basis bij Harskamp in de bossen op de Veluwe.
In 2007 is het tijd voor de eerste WRE, een World Ranking Events: MINOR heeft de primeur en organiseert op 10 april 2007 de eerste WRE op Beekhuizerzand.
Op 28 juni 2022 volgt voor Nederland tevens de eerste medaille op het WK Oriëntatielopen, de WOC. Het is bij de dames Eef van Dongen die op de knock-out sprint naar de derde plaats weet te lopen en daarmee de eerste medaille voor Nederland haalt sinds de WOC in 1966 begonnen is.
In 2023 telde de NOLB ongeveer 450 leden verdeeld over vijf verenigingen: Argus, HOC’93, KOVZ, MINOR en OLifant.
Een groot deel van dit verhaal is tot stand gekomen door artikelen uit het archief van de NOLB.