Zoals bij veel Nederlandse oriënteerders bekend, wordt regelmatig door het bestuur van de NOLB de Jacob Haklander Wisselprijs uitgereikt. Maar wat is nu het verhaal achter deze wisselprijs? Hoe is deze prijs tot stand gekomen en waarom wordt hij zo genoemd? Hoe is eigenlijk de oriënteringsloopsport in Nederland ontstaan? Tijd om daar helderheid in te brengen, vandaar dit artikel. Birgitta Verbeek van OLV MINOR heeft samen met Jacob Haklander een interview gehouden waarin antwoorden komen op deze vragen: lees maar mee!
Jacob Haklander met de naar hem vernoemde wisselprijs
Jacob vertelt: “Op een dag in 1977 werd ik uitgenodigd om mee te trainen met de militaire oriënteringsploeg. Daar maakte ik kennis met het oriënteren en kreeg ik een folder van een meerdaagse oriënteringswedstrijd in Zweden, de O-Ringen genaamd. Daar ben ik toen in de zomervakantie met mijn gezin naar toe gegaan. We waren nog nooit zo ver op vakantie geweest! Het werd een prachtige vakantie waarin ik verder mijn basis voor mijn grote hobby oriënteren legde.
Onderweg naar huis vanuit Zweden heb ik gezegd: wat ze in Zweden kunnen, kan ik in Nederland ook. En zo ben ik in 1977 begonnen met het tekenen van een oriënteringskaart van het Beekhuizerzand bij Harderwijk. Dit was de eerste kaart die door iemand buiten de militaire wereld werd getekend. Elke keer tekende ik er een stukje bij en organiseerde ik weer een wedstrijdje daarop. Voor de wedstrijden werden kopieën van mijn originele kaart gemaakt. Die eerste kopieën waren destijds nog niet in kleur, maar in zwart-wit. Toen de eerste kaart bij een drukker gedrukt kon worden, ging ik mijn eerste officiële oriënteringswedstrijd organiseren. De kaart heette Harderwijkse bossen.
De eerste door Jacob Haklander georganiseerde oriënteringsloop op de door hem in
zwart-wit getekende oriënteringskaart Harderwijkse Bossen (klik voor vergroting).
Op 4 en 5 oktober 1981 heb ik toen voor Spero, de Harderwijker atletiekvereniging waarbij ik actief was, een 2-daagse wedstrijd georganiseerd. In het atletiekblad van de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie (KNAU) werd hiervoor een aankondiging gezet. Deze wedstrijden organiseerde ik op de kaart Harderwijkse Bossen waarbij ik de routes, start en finishlocatie veranderde. Zo kon ik telkens nieuwe routes leggen waardoor de wedstrijden iedere keer verrassend waren.
In het najaar van 1981 en het voorjaar van 1982 heb ik de eerste oriënteringscompetitie in Nederland georganiseerd. Naast Nederlanders deden er ook veel Belgen, Zweden, Denen, Duitsers en Engelsen mee aan deze competitie. Op 30 augustus 1982 heb ik de prijsuitreiking gedaan voor de deelnemers aan de 1e oriënteringscompetitie in Nederland. Vervolgens kreeg ik zelf als verrassing voor mijn vele werk wat ik voor deze competitie had gedaan, een prijs als mooie blijk van waardering. Die prijs had Ton de Vaan, de eerste voorzitter van de later opgerichte Nederlandse OriënteringsLoop Bond (NOLB), geregeld. Het betrof een koperkleurige plaat waarop de kaart Harderwijkse Bossen was gegraveerd met de tekst: Jacob Haklander Wisselprijs, ingesteld op 30 augustus 1982 en aangeboden door de deelnemers als blijk van waardering voor de organisatie OL-competitie 1982 te Harderwijk. Na deze eerste competitie is de NOLB opgericht op 12 december 1982.
De Koperkleurige gravure van de oriënteringskaart Harderwijkse Bossen
met daarop de reden de prijs aan Jacob Haklander toe te kennen (klik voor vergroting).
Ik was echt blij verrast met de prijs! Mijn vrouw Nel kreeg een prachtige mooie bos bloemen, wat zij ook zeer waardeerde. De hele competitie zou niet mogelijk geweest zijn als de KNAU en SNS-bank niet geld ter beschikking hadden gesteld om de kaarten te drukken en materiaal te kopen voor het uitzetten van de wedstrijden. Ik had immers nog geen inkomsten gehad. Ook de 1e reclamefolder van de NOLB heeft de KNAU bekostigd. Zo is de oriënteringssport in Nederland begonnen.
Het NOLB bestuur heeft vervolgens besloten om van deze prijs een wisselprijs te maken om personen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de oriënteringssport in Nederland in het zonnetje te zetten en te bedanken. De tweede keer werd de prijs uitgereikt op 12 december 1982 aan Wim Slangewal. Hij heeft de omgeving van Arnhem in kaart gebracht en daarop diverse oriënteringswedstrijden georganiseerd. Daarna is deze wisselprijs op aangeven van het bestuur jaarlijks of een keer per 2 jaar uitgereikt.
De eerste door Jacob Haklander georganiseerde oriënteringsloop op de door hem
getekende en ingekleurde oriënteringskaart (klik voor vergroting).
Ik vind het heel mooi dat deze prijs nog steeds uitgereikt wordt. Zo lang het mogelijk is vind ik het fijn om de naar mij genoemde wisselprijs zelf uit te mogen reiken. Oriënteren heeft mijn hart veroverd, en ook nu volg ik het nog steeds. Op de computer bekijk ik de uitslagen, dat vind ik nog steeds leuk. Ik heb een snelkoppeling naar de NOLB-site. Zo kom ik ook op de site van de vereniging Midden Nederland Oriënteren (MINOR) waarvan ik jarenlang lid ben geweest.
Van de NOLB ben ik in 2004 eerst Lid van Verdienste geworden en in 2012 werd ik Erelid. Zelfs door de KNAU ben ik onderscheiden tijdens een jaarvergadering in Utrecht voor de propaganda die ik voor oriënteren als recreatiesport heb gemaakt. Op al deze onderscheidingen ben ik best wel trots!
De NOLB wens ik toe dat het aantal leden weer verder zal toenemen. Dat nog meer mensen deze fantastische sport gaan beoefenen. ‘Je moet je hoofd gebruiken!’ is een opmerking die ik heel vaak hoorde bij de wedstrijden. En zo is het! Het blijft een uitdagende sport, je moet geconcentreerd blijven van de start tot de finish!”
Hartelijk bedankt Jacob voor je persoonlijke toelichting op de Jacob Haklander Wisselprijs, het is een mooi stukje Nederlandse oriënteringsgeschiedenis. Nu is voor iedereen duidelijk hoe de prijs tot stand is gekomen. Jij hebt de bakermat gelegd voor het oriënteringslopen in Nederland en daarom zijn we heel trots op je! Dankzij jouw inzet kunnen oriënteerders nu met zoveel plezier deze fantastische sport uitoefenen!
Heel lang heb je zelf de voordracht gedaan en de bijbehorende motivatie geschreven voor wie de prijs verdiende. Vervolgens heb je ook heel lang de uitreiking persoonlijk gedaan. Nu verricht het NOLB-bestuur de uitreiking op basis van een keuze uit voordrachten voor kandidaten die vanuit de verschillende oriënteringsverenigingen worden aangedragen. Het is heel waardevol dat, wanneer het je lukt, je deze prijs nog lang persoonlijk wilt en kunt uitreiken, daar gaan we voor!
Een overzicht van wie deze wisseltrofee heeft mogen ontvangen is te vinden op de overzichtpagina van de Jacob Haklander wisseltrofee.
De foto’s in het artikel werden geleverd door Birgitta Verbeek, de uitgelichte foto is van Ariënne Flipse.